Standard wymagań do egzaminu gimnazjalnego

Standardy wymagań będące podstawą przeprowadzania egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum A. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów humanistycznych I. Czytanie i odbiór tekstów kultury Uczeń: 1) czyta teksty kultury (w tym źródła historyczne) rozumiane jako wszelkie wytwory kultury materialnej i duchowej człowieka, podlegające odczytywaniu i interpretacji, zwłaszcza teksty kultury należące do polskiego dziedzictwa kulturowego - na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, 2) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy, odróżnia fakty od opinii, prawdę historyczną od fikcji, dostrzega perswazję, manipulację, wartościowanie, 3) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury, w szczególności w tekstach literackich, publicystycznych, popularnonaukowych, aktach normatywnych, ilustracjach, mapach, tabelach, diagramach, wykresach, schematach, 4) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje - dostrzega środki wyrazu typowe dla: tekstów literackich, tekstów publicystycznych, dzieł sztuki plastycznej i muzyki, 5) odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata - odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w polityce, gospodarce, kulturze i życiu społecznym, 6) dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury: historyczny, biograficzny, filozoficzny, religijny, literacki, plastyczny, muzyczny, regionalny i wypowiada się na ich temat oraz wyjaśnia zależności między różnymi rodzajami tekstów kultury (plastyką, muzyką, literaturą), 7) dostrzega wartości wpisane w teksty kultury. II. Tworzenie własnego tekstu Uczeń: 1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym, w następujących formach: opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, notatka, plan, reportaż, artykuł, wywiad, ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja, podanie, list, pamiętnik, 2) posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieżek edukacyjnych, 3) tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej, 4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym, 5) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze, 6) analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury, 7) dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza, rozwija, przekształca stylistycznie, 8) wypowiada się na temat związków między kulturą rodzimą a innymi kręgami kulturowymi, w tym komentuje powiązania, zwłaszcza między kulturą polską a śródziemnomorską, oraz określa te powiązania w różnych obszarach: polityce, kulturze, gospodarce, życiu codziennym, w odniesieniu do przeszłości i w czasach obecnych, 9) formułuje problemy, podaje sposoby ich rozwiązania, wyciąga wnioski, wypowiada się na temat sytuacji problemowej przedstawionej w tekstach kultury. B. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu Uczeń: 1) stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze: a) czyta ze zrozumieniem teksty, w których występują terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze, np. w podręcznikach, w prasie, b) wybiera odpowiednie terminy i pojęcia do opisu zjawisk, właściwości, zachowań, obiektów i organizmów, c) stosuje terminy dotyczące racjonalnego użytkowania środowiska, 2) wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych: a) stosuje w praktyce własności działań, b) operuje procentami, c) posługuje się przybliżeniami, d) posługuje się jednostkami miar, 3) posługuje się własnościami figur: a) dostrzega kształty figur geometrycznych w otaczającej rzeczywistości, b) oblicza miary figur płaskich i przestrzennych, c) wykorzystuje własności miar. II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji Uczeń: 1) odczytuje informacje przedstawione w formie: a) tekstu, b) mapy, c) tabeli, d) wykresu, e) rysunku, f) schematu, g) fotografii, 2) operuje informacją: a) selekcjonuje informacje, b) porównuje informacje, c) analizuje informacje, d) przetwarza informacje, e) interpretuje informacje, f) czytelnie prezentuje informacje, g) wykorzystuje informacje w praktyce. III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych Uczeń: 1) wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów: a) wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko, b) określa warunki jego występowania, c) opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni, d) wykorzystuje zasady i prawa do objaśniania zjawisk, 2) posługuje się językiem symboli i wyrażeń algebraicznych: a) zapisuje wielkości za pomocą symboli, b) zapisuje wielkości za pomocą wyrażeń algebraicznych, c) przekształca wyrażenia algebraiczne, d) zapisuje związki i procesy w postaci równań i nierówności, 3) posługuje się funkcjami: a) wskazuje zależności funkcyjne, b) opisuje funkcje za pomocą wzorów, wykresów i tabel, c) analizuje funkcje przedstawione w różnej postaci i wyciąga wnioski, 4) stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych: a) łączy zdarzenia w ciągi przemian, b) wskazuje współczesne zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, c) analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom cywilizacyjnym, d) potrafi umiejscowić sytuacje dotyczące środowiska przyrodniczego w szerszym kontekście społecznym. IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów Uczeń: 1) stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów: a) formułuje i sprawdza hipotezy, b) kojarzy różnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski, 2) analizuje sytuację problemową: a) dostrzega i formułuje problem, b) określa wartości dane i szukane (określa cel), 3) tworzy modele sytuacji problemowej: a) wyróżnia istotne wielkości i cechy sytuacji problemowej, b) zapisuje je w terminach nauk matematyczno-przyrodniczych, 4) tworzy i realizuje plan rozwiązania: a) rozwiązuje równania i nierówności stanowiące model problemu, b) układa i wykonuje procedury osiągania celu, 5) opracowuje wyniki: a) ocenia wyniki, b) interpretuje wyniki, c) przedstawia wyniki. STANDARDY WYMAGAŃ PRZEZNACZONE DLA UCZNIÓW NIEWIDOMYCH I SŁABO WIDZĄCYCH A. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów humanistycznych I. Czytanie i odbiór tekstów kultury Uczeń: 1) czyta teksty kultury (w tym źródła historyczne) rozumiane jako wszelkie wytwory kultury materialnej i duchowej człowieka, podlegające odczytywaniu i interpretacji, zwłaszcza teksty kultury należące do polskiego dziedzictwa kulturowego - na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, 2) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy, odróżnia fakty od opinii, prawdę historyczną od fikcji, dostrzega perswazję, manipulację, wartościowanie, 3) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury, w szczególności w tekstach literackich, publicystycznych, popularnonaukowych, aktach normatywnych, mapach, tabelach, diagramach, wykresach, schematach, 4) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje - dostrzega środki wyrazu typowe dla: tekstów literackich, tekstów publicystycznych, dzieł sztuki plastycznej i muzyki, 5) odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata - odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w polityce, gospodarce, kulturze i życiu społecznym, 6) dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury: historyczny, biograficzny, filozoficzny, religijny, literacki, plastyczny, muzyczny, regionalny i wypowiada się na ich temat oraz wyjaśnia zależności między różnymi rodzajami tekstów kultury (plastyką, muzyką, literaturą), 7) dostrzega wartości wpisane w teksty kultury. II. Tworzenie własnego tekstu Uczeń: 1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym w następujących formach: opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, notatka, plan, reportaż, artykuł, wywiad, ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja, podanie, list, pamiętnik, 2) posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieżek edukacyjnych, 3) tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej, 4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym, 5) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze, 6) analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury, 7) dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza, rozwija, przekształca stylistycznie, 8) wypowiada się na temat związków między kulturą rodzimą a innymi kręgami kulturowymi, w tym komentuje powiązania, zwłaszcza między kulturą polską a śródziemnomorską, oraz określa te powiązania w różnych obszarach: polityce, kulturze, gospodarce, życiu codziennym, w odniesieniu do przeszłości i w czasach obecnych, 9) formułuje problemy, podaje sposoby ich rozwiązania, wyciąga wnioski - wypowiada się na temat sytuacji problemowej przedstawionej w tekstach kultury. B. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu Uczeń: 1) stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze: a) czyta ze zrozumieniem teksty, w których występują terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze, np. w podręcznikach, w prasie, b) wybiera odpowiednie terminy i pojęcia do opisu zjawisk, właściwości, zachowań, obiektów i organizmów, c) stosuje terminy dotyczące racjonalnego użytkowania środowiska, 2) wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych: a) stosuje w praktyce własności działań, b) operuje procentami, c) posługuje się przybliżeniami, d) posługuje się jednostkami miar, 3) posługuje się własnościami figur: a) dostrzega kształty figur geometrycznych w otaczającej rzeczywistości, b) oblicza miary figur płaskich i przestrzennych, c) wykorzystuje własności miar. II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji Uczeń: 1) odczytuje informacje przedstawione w formie: a) tekstu, b) mapy, c) tabeli, d) wykresu, e) schematu, 2) operuje informacją: a) selekcjonuje informacje, b) porównuje informacje, c) analizuje informacje, d) przetwarza informacje, e) interpretuje informacje, f) czytelnie prezentuje informacje, g) wykorzystuje informacje w praktyce. III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych Uczeń: 1) wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów: a) wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko, b) określa warunki jego występowania, c) opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni, d) wykorzystuje zasady i prawa do objaśniania zjawisk, 2) posługuje się językiem symboli i wyrażeń algebraicznych: a) zapisuje wielkości za pomocą symboli, b) zapisuje wielkości za pomocą wyrażeń algebraicznych, c) przekształca wyrażenia algebraiczne, d) zapisuje związki i procesy w postaci równań i nierówności, 3) posługuje się funkcjami: a) wskazuje zależności funkcyjne, b) opisuje funkcje za pomocą wzorów, wykresów i tabel, c) analizuje funkcje przedstawione w różnej postaci i wyciąga wnioski, 4) stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych: a) łączy zdarzenia w ciągi przemian, b) wskazuje współczesne zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, c) analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom cywilizacyjnym, d) potrafi umiejscowić sytuacje dotyczące środowiska przyrodniczego w szerszym kontekście społecznym. IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów Uczeń: 1) stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów: a) formułuje i sprawdza hipotezy, b) kojarzy różnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski, 2) analizuje sytuację problemową: a) dostrzega i formułuje problem, b) określa wartości dane i szukane (określa cel), 3) tworzy modele sytuacji problemowej: a) wyróżnia istotne wielkości i cechy sytuacji problemowej, b) zapisuje je w terminach nauk matematyczno-przyrodniczych, 4) tworzy i realizuje plan rozwiązania: a) rozwiązuje równania i nierówności stanowiące model problemu, b) układa i wykonuje procedury osiągania celu, 5) opracowuje wyniki: a) ocenia wyniki, b) interpretuje wyniki, c) przedstawia wyniki. STANDARDY WYMAGAŃ PRZEZNACZONE DLA UCZNIÓW NIESŁYSZĄCYCH I SŁABO SŁYSZĄCYCH A. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów humanistycznych I. Czytanie i odbiór tekstów kultury Uczeń: 1) czyta teksty kultury na poziomie dosłownym, przenośnym, 2) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy - odróżnia prawdę historyczną od fikcji, dostrzega wartościowanie, 3) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury, w szczególności w tekstach literackich, publicystycznych, ilustracjach, mapach, tabelach, wykresach, schematach, 4) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu typowe dla: tekstów literackich, tekstów publicystycznych i dzieł sztuki plastycznej, 5) odnajduje związki przyczynowo-skutkowe w kulturze i życiu społecznym, 6) dostrzega konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury, w szczególności kontekst historyczny, biograficzny, plastyczny, 7) dostrzega wartości wpisane w teksty kultury. II. Tworzenie własnego tekstu Uczeń: 1) buduje wypowiedzi w następujących formach: opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, notatka, plan, ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja, podanie, list, 2) posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieżek edukacyjnych, 3) tworzy teksty o charakterze informacyjnym, 4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu - tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym, 5) formułuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze, 6) analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury, 7) streszcza tekst. B. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu Uczeń: 1) stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze: a) czyta ze zrozumieniem teksty, w których występują terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze, np. w podręcznikach, w prasie, b) wybiera odpowiednie terminy i pojęcia do opisu zjawisk, właściwości, zachowań, obiektów i organizmów, c) stosuje terminy dotyczące racjonalnego użytkowania środowiska, 2) wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych: a) stosuje w praktyce własności działań, b) operuje procentami, c) posługuje się przybliżeniami, d) posługuje się jednostkami miar, 3) posługuje się własnościami figur: a) dostrzega kształty figur geometrycznych w otaczającej rzeczywistości, b) oblicza miary figur płaskich i przestrzennych, c) wykorzystuje własności miar. II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji Uczeń: 1) odczytuje informacje przedstawione w formie: a) tekstu, b) mapy, c) tabeli, d) wykresu, e) rysunku, f) schematu, g) fotografii, 2) operuje informacją: a) selekcjonuje informacje, b) porównuje informacje, c) analizuje informacje, d) przetwarza informacje, e) interpretuje informacje, f) czytelnie prezentuje informacje, g) wykorzystuje informacje w praktyce. III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych Uczeń: 1) wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów: a) wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko, b) określa warunki jego występowania, c) opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni, d) wykorzystuje zasady i prawa do objaśniania zjawisk, 2) posługuje się językiem symboli i wyrażeń algebraicznych: a) zapisuje wielkości za pomocą symboli, b) zapisuje wielkości za pomocą wyrażeń algebraicznych, c) przekształca wyrażenia algebraiczne, d) zapisuje związki i procesy w postaci równań i nierówności, 3) posługuje się funkcjami: a) wskazuje zależności funkcyjne, b) opisuje funkcje za pomocą wzorów, wykresów i tabel, 4) stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych: a) łączy zdarzenia w ciągi przemian, b) wskazuje współczesne zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, c) analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom cywilizacyjnym, d) potrafi umiejscowić sytuacje dotyczące środowiska przyrodniczego w szerszym kontekście społecznym. IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów Uczeń: 1) stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów: a) formułuje i sprawdza hipotezy, b) kojarzy różnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski, 2) analizuje sytuację problemową: a) dostrzega i formułuje problem, b) określa wartości dane i szukane (określa cel), 3) tworzy modele sytuacji problemowej: a) wyróżnia istotne wielkości i cechy sytuacji problemowej, b) zapisuje je w terminach nauk matematyczno-przyrodniczych, 4) tworzy i realizuje plan rozwiązania: a) rozwiązuje równania i nierówności stanowiące model problemu, b) układa i wykonuje procedury osiągania celu, 5) opracowuje wyniki: a) ocenia wyniki, b) interpretuje wyniki, c) przedstawia wyniki. W przypadku uczniów niepełnosprawnych należy uwzględnić problemy językowe tych uczniów, nie wymagając złożonych wypowiedzi na piśmie.